Hướng dẫn theo dõi sau tiêm chủng
Phản ứng sau tiêm chủng là hiện tượng bất thường về sức khỏe bao gồm các biểu hiện tại chỗ tiêm chủng hoặc toàn thân xảy ra sau tiêm chủng bao gồm phản ứng thông thường sau tiêm chủng và tai biến nặng sau tiêm chủng.
Phản ứng sau tiêm chủng xảy ra là điều khó tránh khỏi và thường khiến nhiều cha mẹ lo lắng, không biết phải làm thế nào. Các phản ứng này có thể xảy ra trước hoặc sau khi tiêm chủng bất kỳ loại vắc xin nào. Vậy xử trí thế nào khi bị phản ứng sau tiêm chủng để tránh để lại những hậu quả đáng tiếc.
Hầu hết, sau khi tiêm chủng sẽ có các có các dấu hiệu như sốt nhẹ và đau. Trong một số trường hợp có dấu hiệu tai biến nặng có thể đe dọa đến tính mạng như: khó thở, sốc phản vệ, hội chứng sốc nhiễm độc, sốt cao co giật, trẻ khóc kéo dài, tím tái, ngừng thở.
Phản ứng thông thường sau tiêm chủng bao gồm các phản ứng tại chỗ như ngứa, đau, sưng hoặc đỏ tại chỗ tiêm; phản ứng toàn thân bao gồm sốt và các triệu chứng khác như khó chịu, mệt mỏi, chán ăn; đây có thể là một phần của đáp ứng miễn dịch bình thường. Các phản ứng này thông thường là nhẹ và tự khỏi.
Tai biến nặng sau tiêm chủng là phản ứng bất thường sau tiêm chủng có thể đe dọa đến tính mạng người được tiêm chủng, bao gồm các triệu chứng như khó thở, sốc phản vệ hay sốc dạng phản vệ, hội chứng sốc nhiễm độc, sốt cao co giật, trẻ khóc kéo dài, tím tái, ngừng thở…Tai biến nặng sau tiêm chủng có thể để lại di chứng, hoặc làm người được tiêm chủng tử vong.
- Đối với các phản ứng thông thường
– Nếu sốt dưới 38,5 độ C, cha mẹ nên cho trẻ mặc thoáng mát, chườm ấm chủ yếu ở các vị trí trán, nách, bẹn, cho trẻ bú nhiều hơn; sốt trên 38,5 độ C: dùng thuốc hạ sốt theo hướng dẫn của cán bộ y tế, sử dụng nhắc lại sau 4 đến 6 giờ nếu như trẻ vẫn còn sốt cao.
– Sưng đau tại chỗ tiêm: hạn chế sờ vào, không chườm đắp gì lên vết tiêm, có thể dùng thuốc giảm đau theo chỉ định của bác sĩ.
– Đau khớp kể cả khớp nhỏ ngoại vi dai dẳng (trên 10 ngày) hoặc thoáng qua (tối đa là 10 ngày). Có thể tự khỏi, một số trường hợp cần dùng thuốc giảm đau theo chỉ định của bác sỹ.
- Đối với các phản ứng nặng
Những phản ứng nguy hiểm thường chỉ xảy ra trong vòng 30 phút sau tiêm nên sau khi tiêm chủng, phụ huynh cần cho trẻ ở lại 30 phút tại điểm tiêm chủng để được theo dõi và xử lý kịp thời nếu trẻ xuất hiện tình trạng: nổi ban, mề đay, sưng môi, phù mắt, khó thở, mất tri giác. Sau thời gian 30 phút, phụ huynh cần theo dõi trẻ tại nhà ít nhất 24 giờ.
Trong thời gian này trẻ sẽ gặp những phản ứng thông thường: đau nơi tiêm, quấy khóc, biếng ăn, nổi ban, sốt nhẹ. Các phản ứng nặng rất hiếm gặp cần được can thiệp y tế gồm: sốt cao trên 39 độ C, khóc thét kéo dài, tím tái, khó thở, co gồng và các biểu hiện bất thường khác. Trong trường hợp này, trẻ cần được nhanh chóng đưa đến bệnh viện để được chăm sóc.
Đào Hiền